Öz
Metalik yaylar, birçok endüstriyel uygulamada kullanılan makine
elemanlarıdır. Genellikle, makine parçalarını aynı konumda tutmak, darbeleri,
titreşimleri azaltmak veya titreşim oluşturmak amacıyla kullanılırlar. Yaylar,
dinamik çalışma koşulları altında maruz kaldığı yükler nedeniyle bazen aniden
kırılırlar. Yayların çalışması esnasında, yorulmaya etki eden parametrelerin
etkileri tam olarak bilinemezse yorulma kırılması tahmin edilenden daha kısa
sürede olabilir ve sonuçta yoğun maddi kayıplar ortaya çıkabilir. Günümüzde
malzemelerin yorulma davranışının anlaşılmasıyla ilgili birçok çalışma
yapılmaktadır. Ancak bu çalışmaların çok azı yaylar üzerinedir. Bu çalışmada
kalıp yayları ve helisel bası yayları esas alınmıştır. Literatürde yer alan yay
yorulması ile ilgili araştırmalar incelenmiş ve bu çalışmalar belirlenen
parametrelere göre gruplanarak analiz edilmiştir. Ardından yorulma
araştırmalarının yapıldığı test cihazları detaylı şekilde incelenmiştir. Son
olarak da yapılan analiz çalışmalarının ardından sentez çalışması ile yeni tip
bir yay yorulma test cihazı tasarımı gerçekleştirilmiştir. Test cihazı
tasarımında mevcut kalıp yayları incelenmiş ve buna göre test edilebilecek
yaylar belirlenmiştir. Test cihazının çalışması esnasında oluşturması gereken
kuvvet değerleri hesaplanarak yeni tasarlanan cihazın bilgisayar destekli analiz
çalışmaları yapılmıştır. Tasarlanan yay yorulma test cihazının benzerlerine
göre daha yüksek rijitlik, boy, sarım çapı ve tel kesiti gibi değişken
parametrelerde daha fazla çeşitliliğe sahip olduğu görülmüştür. Böylece daha
fazla değişik yayın test edilebileceği bu tasarımda, çalışma esnasında iş
güvenliği açısından daha emniyetli ve daha sessiz çalışma ortamı
sağlanabileceği de açıktır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- 1. Babalık F.C. ve Çavdar K. (2016) Makine Elemanları Ve Konstrüksiyon Örnekleri, Dora Yayınevi, Bursa.
- 2. Bayraktar A. ve Türker T. (2005) Deneysel Modal Analiz Yöntemi İle Düzlem Çerçevelerin Dinamik Karakteristiklerinin Belirlenmesi, Deprem Sempozyumu, Kocaeli, 1035-1041.
- 3. Berger C. Kaiser B. (2005) Fatigue Behavior of Technical Springs, Materialwissenschaft und Werkstofftechnik, 36(11), 685–696. doi: 10.1002/mawe.200500940
- 4. Berger C. Kaiser B. (2006) Results Of Very High Cycle Fatigue Tests On Helical Compression Springs, International Journal of Fatigue, 28(11), 1658–1663. doi: 10.1016/j.ijfatigue.2006.02.046
- 5. Burhan M. (2010) Eksantrik Yay Yorulma Cihazının Tasarımı Ve İmalatı, Yüksek Lisans Tezi, UÜ Fen Bilimleri Enstitüsü.
- 6. Bozacı A. (2005) Makine Elemanları Cilt 1, Çağlayan Kitabevi, İstanbul.
- 7. Del Llano-Vizcaya L. Rubio-Gonzalez C. Mesmacque G. Banderas-Hernandez A. (2006) Stress Relief Effect on Fatigue And Relaxation Of Compression Springs, Materials and Design, 28(4), 1330–1334. doi:10.1016/j.matdes.2006.01.033
- 8. Del Llano-Vizcaya L. Rubio-Gonzalez C. Mesmacque, G. Cervantes-Hernandez, T. (2005) Multiaxial Fatigue And Failure Analysis Of Helical Compression Springs, Engineering Failure Analysis, 13(8), 1303–1313. doi:10.1016/j.engfailanal.2005.10.011
- 9. Gönen, D. Oral, A. Cakır C.M. (2008) Çift Sıkıştırma Oranlı Yay Yorulma Test Cihazı Tasarım ve İmalatı, BAÜ FBE Dergisi, 10(1), 98–108.
- 10. Gönen D. Oral, A. Cakır, C.M. (2015) Investigating The Benefits of Using Circular Die Springs Instead of Rectangular Die Springs, Fatigue and Fracture of Engineering Materials and Structures, 38(7), 799-812, 2015. doi: 10.1111/ffe.12269
- 11. Kailas S.V., (2015). Chapter 8: Failure. Erişim Adresi: http://engineering108.com/Data/Engineering/Mechanical/Material_Science/Module8.pdf (Erişim tarihi: 2015)
- 12. Kaiser B. Pyttel B. Berger, C. (2010) VHCF- Behavior of Helical Compression Springs Made of Different Materials, International Journal of Fatigue, 33(1), 23–32. doi:10.1016/j.ijfatigue.2010.04.009
- 13. Kaymaz İ., Alsaran A., Hacısalihoğlu İ. (2015). Yorulma. Erişim Adresi: http://muhserv.atauni.edu.tr/makine/akgun/Docs/makel/Yorulma.pdf (Erişim tarihi: 2015)
- 14. Kumar R.B. Das K.S. Bhattacharya D.K. (2002) Fatigue Failure of Helical Compression Spring in Coke Oven Batteries, Engineering Failure Analysis, 10(3), 291–296.
- 15. Nie B. Zhang Z. Zhao Z. Zhong Q. (2013) Very High Cycle Fatigue Behavior of Shot - Peened 3Cr13 High Strength Spring Steel, Materials and Design, 50, 503–508.
- 16. Özkan M.T. Dündar K. Gümüş, F. (2009) Bilgisayar Destekli Helisel Yay Tasarımı ve Sonlu Elemanlar Analizi, TÜBAV Bilim Dergisi, 2 (2), 199-210, 2009.
- 17. Pıhtılı H. Özler L. (1997) Yay Tellerinde Yorulma ve Yorulma Deneylerinde İzlenecek Temel Esaslar, Mühendis ve Makine, 38 (445), 38-41, 1997.
- 18. Puff R. Barbieri R. (2014) Effect of Non-Metallic Inclusions on the Fatigue Strength of Helical Spring Wire, Engineering Failure Analysis, 44, 441–454.
- 19. Puff R. Bortoli, D.G.M. Bosco J.R. (2010) Fatigue Analysis of Helical Suspension Springs for Reciprocating Compressors, International Compressor Engineering Conference, July 12-15, Joinville, SC, Brazil.
- 20. Porteiro J.L. (2010) Spring Design Optimization with Fatigue, Yüksek Lisans Tezi, University of South Florida, Florida, ABD.
- 21. Pyttel B. Brunner I. Berger C. Kaiser B. Mahendran, M. (2013) Fatigue Behavior of Helical Compression Springs at a Very High Number of Cycles, International Journal of Fatigue, 60, 101–109.
- 22. Schuller R. Karr U. Irrach D. Fitzka M. Hahn M. Bacher-Höchst M. Mayer H. (2015) Mean Stress Sensitivity of Spring Steel in The Very High Cycle Fatigue Regime, Journal of Materials Science, 50(16), 5514–5523. doi: 10.1007/s10853-015-9098-6
- 23. Serbino E.M. Tschiptschin A.P. (2013) Fatigue Behavior of Bainitic and Martensitic Super Clean Cr–Si High Strength Steels, International Journal of Fatigue, 61, 87–92. doi: 10.1016/j.ijfatigue.2013.12.007
- 24. Sonsino C.M. Kaiser B. (2006) Course of SN-Curves Especially in The High-Cycle Fatigue Regime with Regard to Component Design and Safety, International Journal of Fatigue, 29(12), 2246–2258. doi: 10.1016/j.ijfatigue.2006.11.015
- 25. Stone R. (2014). Fatigue Life Estimates Using Goodman Diagrams. Erişim Adresi: http://mw-ind.com/pdfs/GoogmanFatigueLifeEstimates.pdf (Erişim tarihi: 2015)
- 26. Subaşı M. Kafkas F. Karataş Ç. (2010) AISI 4140 Çeliğinde Sertlik Ve Kalıntı Gerilme İlişkisi, 2. Ulusal Tasarım İmalat ve Analiz Kongresi, Kasım 11-12, Balıkesir.
- 27. Şahin S., Yorulma ve Aşınma (2015). Erişim Adresi: http://www2.cbu.edu.tr/salim.sahin/makine/malzeme_secimi/dersnotlari/6_ders.pdf (Erişim tarihi: 2015)
Öz
Metallic spring is
machine element commonly used in several industrial applications. Generally;
springs are used in order to fix components of machines, to reduce impacts,
vibrations and to help movement of the parts. Due to the cyclic loads which are
exposed to springs during the operations, some failures occur in the springs.
During the operations of springs, if parameters which impact of fatigue are not
unknown, failures occur before the estimated lifetime, as a result of this,
comprehensive material loss is occurred.
Nowadays, many studies have conducted to the understanding of fatigue
behaviors. However; small part of these studies are related with springs. In
this study, die springs and the helical compression springs were considered.
First, the previous studies on fatigue were investigated and defined parameters
in these studies are analyzed. Then, fatigue test devices in literature are
examined. Finally, a new test device is designed as a result of synthesis of
these analyses. Forces occurred on test device during operations are calculated
and computer aided finite element analysis are conducted. It has been found
that the designed spring fatigue testing device has more variability in
variable parameters such as more rigidity, length, winding diameter and wire
cross section than similar ones. Thus, it is clear that this design, which can
be tested for more variety of transmissions, provides a safer and quieter working
environment in terms of work safety during operation.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- 1. Babalık F.C. ve Çavdar K. (2016) Makine Elemanları Ve Konstrüksiyon Örnekleri, Dora Yayınevi, Bursa.
- 2. Bayraktar A. ve Türker T. (2005) Deneysel Modal Analiz Yöntemi İle Düzlem Çerçevelerin Dinamik Karakteristiklerinin Belirlenmesi, Deprem Sempozyumu, Kocaeli, 1035-1041.
- 3. Berger C. Kaiser B. (2005) Fatigue Behavior of Technical Springs, Materialwissenschaft und Werkstofftechnik, 36(11), 685–696. doi: 10.1002/mawe.200500940
- 4. Berger C. Kaiser B. (2006) Results Of Very High Cycle Fatigue Tests On Helical Compression Springs, International Journal of Fatigue, 28(11), 1658–1663. doi: 10.1016/j.ijfatigue.2006.02.046
- 5. Burhan M. (2010) Eksantrik Yay Yorulma Cihazının Tasarımı Ve İmalatı, Yüksek Lisans Tezi, UÜ Fen Bilimleri Enstitüsü.
- 6. Bozacı A. (2005) Makine Elemanları Cilt 1, Çağlayan Kitabevi, İstanbul.
- 7. Del Llano-Vizcaya L. Rubio-Gonzalez C. Mesmacque G. Banderas-Hernandez A. (2006) Stress Relief Effect on Fatigue And Relaxation Of Compression Springs, Materials and Design, 28(4), 1330–1334. doi:10.1016/j.matdes.2006.01.033
- 8. Del Llano-Vizcaya L. Rubio-Gonzalez C. Mesmacque, G. Cervantes-Hernandez, T. (2005) Multiaxial Fatigue And Failure Analysis Of Helical Compression Springs, Engineering Failure Analysis, 13(8), 1303–1313. doi:10.1016/j.engfailanal.2005.10.011
- 9. Gönen, D. Oral, A. Cakır C.M. (2008) Çift Sıkıştırma Oranlı Yay Yorulma Test Cihazı Tasarım ve İmalatı, BAÜ FBE Dergisi, 10(1), 98–108.
- 10. Gönen D. Oral, A. Cakır, C.M. (2015) Investigating The Benefits of Using Circular Die Springs Instead of Rectangular Die Springs, Fatigue and Fracture of Engineering Materials and Structures, 38(7), 799-812, 2015. doi: 10.1111/ffe.12269
- 11. Kailas S.V., (2015). Chapter 8: Failure. Erişim Adresi: http://engineering108.com/Data/Engineering/Mechanical/Material_Science/Module8.pdf (Erişim tarihi: 2015)
- 12. Kaiser B. Pyttel B. Berger, C. (2010) VHCF- Behavior of Helical Compression Springs Made of Different Materials, International Journal of Fatigue, 33(1), 23–32. doi:10.1016/j.ijfatigue.2010.04.009
- 13. Kaymaz İ., Alsaran A., Hacısalihoğlu İ. (2015). Yorulma. Erişim Adresi: http://muhserv.atauni.edu.tr/makine/akgun/Docs/makel/Yorulma.pdf (Erişim tarihi: 2015)
- 14. Kumar R.B. Das K.S. Bhattacharya D.K. (2002) Fatigue Failure of Helical Compression Spring in Coke Oven Batteries, Engineering Failure Analysis, 10(3), 291–296.
- 15. Nie B. Zhang Z. Zhao Z. Zhong Q. (2013) Very High Cycle Fatigue Behavior of Shot - Peened 3Cr13 High Strength Spring Steel, Materials and Design, 50, 503–508.
- 16. Özkan M.T. Dündar K. Gümüş, F. (2009) Bilgisayar Destekli Helisel Yay Tasarımı ve Sonlu Elemanlar Analizi, TÜBAV Bilim Dergisi, 2 (2), 199-210, 2009.
- 17. Pıhtılı H. Özler L. (1997) Yay Tellerinde Yorulma ve Yorulma Deneylerinde İzlenecek Temel Esaslar, Mühendis ve Makine, 38 (445), 38-41, 1997.
- 18. Puff R. Barbieri R. (2014) Effect of Non-Metallic Inclusions on the Fatigue Strength of Helical Spring Wire, Engineering Failure Analysis, 44, 441–454.
- 19. Puff R. Bortoli, D.G.M. Bosco J.R. (2010) Fatigue Analysis of Helical Suspension Springs for Reciprocating Compressors, International Compressor Engineering Conference, July 12-15, Joinville, SC, Brazil.
- 20. Porteiro J.L. (2010) Spring Design Optimization with Fatigue, Yüksek Lisans Tezi, University of South Florida, Florida, ABD.
- 21. Pyttel B. Brunner I. Berger C. Kaiser B. Mahendran, M. (2013) Fatigue Behavior of Helical Compression Springs at a Very High Number of Cycles, International Journal of Fatigue, 60, 101–109.
- 22. Schuller R. Karr U. Irrach D. Fitzka M. Hahn M. Bacher-Höchst M. Mayer H. (2015) Mean Stress Sensitivity of Spring Steel in The Very High Cycle Fatigue Regime, Journal of Materials Science, 50(16), 5514–5523. doi: 10.1007/s10853-015-9098-6
- 23. Serbino E.M. Tschiptschin A.P. (2013) Fatigue Behavior of Bainitic and Martensitic Super Clean Cr–Si High Strength Steels, International Journal of Fatigue, 61, 87–92. doi: 10.1016/j.ijfatigue.2013.12.007
- 24. Sonsino C.M. Kaiser B. (2006) Course of SN-Curves Especially in The High-Cycle Fatigue Regime with Regard to Component Design and Safety, International Journal of Fatigue, 29(12), 2246–2258. doi: 10.1016/j.ijfatigue.2006.11.015
- 25. Stone R. (2014). Fatigue Life Estimates Using Goodman Diagrams. Erişim Adresi: http://mw-ind.com/pdfs/GoogmanFatigueLifeEstimates.pdf (Erişim tarihi: 2015)
- 26. Subaşı M. Kafkas F. Karataş Ç. (2010) AISI 4140 Çeliğinde Sertlik Ve Kalıntı Gerilme İlişkisi, 2. Ulusal Tasarım İmalat ve Analiz Kongresi, Kasım 11-12, Balıkesir.
- 27. Şahin S., Yorulma ve Aşınma (2015). Erişim Adresi: http://www2.cbu.edu.tr/salim.sahin/makine/malzeme_secimi/dersnotlari/6_ders.pdf (Erişim tarihi: 2015)
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Mühendislik |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 28 Aralık 2017 |
| Gönderilme Tarihi | 21 Haziran 2017 |
| Kabul Tarihi | 15 Kasım 2017 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2017 Cilt: 22 Sayı: 3 |
Kaynak Göster
DUYURU:
30.03.2021- Nisan 2021 (26/1) sayımızdan itibaren TR-Dizin yeni kuralları gereği, dergimizde basılacak makalelerde, ilk gönderim aşamasında Telif Hakkı Formu yanısıra, Çıkar Çatışması Bildirim Formu ve Yazar Katkısı Bildirim Formu da tüm yazarlarca imzalanarak gönderilmelidir. Yayınlanacak makalelerde de makale metni içinde "Çıkar Çatışması" ve "Yazar Katkısı" bölümleri yer alacaktır. İlk gönderim aşamasında doldurulması gereken yeni formlara "Yazım Kuralları" ve "Makale Gönderim Süreci" sayfalarımızdan ulaşılabilir. (Değerlendirme süreci bu tarihten önce tamamlanıp basımı bekleyen makalelerin yanısıra değerlendirme süreci devam eden makaleler için, yazarlar tarafından ilgili formlar doldurularak sisteme yüklenmelidir). Makale şablonları da, bu değişiklik doğrultusunda güncellenmiştir. Tüm yazarlarımıza önemle duyurulur.
Bursa Uludağ Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi Dekanlığı, Görükle Kampüsü, Nilüfer, 16059 Bursa. Tel: (224) 294 1907, Faks: (224) 294 1903, e-posta: mmfd@uludag.edu.tr